Năm 307, Tấn Hoài đế bãi bỏ hình phạt tru di ba họ. Cùng năm, Lại Bộ lang Châu mục, cậu Thanh Hà vương Tư Mã Đàm (con Huệ đế), là người cùng phe với Tư Mã Việt và em gái là Gia Cát Mai đề nghị Tư Mã Việt phế Tấn Hoài đế, lập Thanh Hà vương làm thiên tử. Tư Mã Việt không nghe, giết hết hai người.

Năm 308, Tấn Hoài đế phong cho Dự Chương vương Tư Mã Thuyên làm Hoàng Thái tử, phong Tư Mã Việt làm Chinh đông tướng quân và Cao Mật vương Tư Mã Giản làm Chinh nam đại tương quân, Đô đốc kinh châu, Nam Dương vương Tư Mã Mô làm Chinh Tây tướng quân, đô đốc bốn châu Tần, Ung, Lương và Ích.

Cùng năm, Quân Hán Triệu của Lưu Uyển đem quân tiến đánh các thành trì của nhà Tấn. Con Uyên là Lưu Thông Nam tiến đánh Thái Nguyên, sai Thạch Lặc đánh đất Triệu, Ngụy, lại lệnh cho Vương Di đánh phá các châu. Vương Di lại liên tiếp khiến các châu Dự, Duyện, Từ, Thanh bị uy hiếp, Thứ sử Thanh Châu Tuân Hi đối phó rất vất vả. Tháng 5 năm đó, Di tấn công Kinh thành Lạc Dương nhưng bị viện binh nhà Tấn đánh bại, phải chạy về nhập vào quân Lưu Uyên. Tháng 7, Lưu Uyên ở phía Bắc xưng đế ở Bình Dương [1], mở đầu thời kì Ngũ Hồ Thập lục quốc. Lưu Uyên đem quân đánh Hứa Xương. Tư Mã Việt cử Tả Tư mã Vương Bân đem 5000 quân bảo vệ kinh thành Lạc Dương.

Tháng 8 và tháng 10 năm 309, Lưu Uyên hai lần tấn công Lạc Dương nhưng thất bại phải lui quân.

Đầu năm 310, tướng Hán Triệu là Vương Di sai bộ tướng Tào Nghi đánh chiếm Đông Bình[2] và tấn công Lang Nha. Thạch Lặc mang quân hợp với Di đánh 3 châu Từ, Duyện, Dự, chiếm được Yên Thành[3], giết Thứ sử Duyện Châu nhà Tấn là Viên Phu, sau đó đánh chiếm các quận thuộc Ký Châu. Khi đó phần lớn đất đai phía đông Lạc Dương đã bị mất.

Tư Ma Việt cầm quyền trong triều, giết nhiều người thân tín của Hoài đế. Hai bên xảy ra xung đột. Tháng 10 năm 310, các tướng Hán Triệu là Lưu Diệu, Lưu Xán (con Lưu Thông), Vương Di, Thạch Lặc chia đường cùng nhau tấn công Lạc Dương lần thứ ba. Tấn Hoài đế sai người đến các quận cầu cứu nhưng không có kết quả.

Tháng 10 năm 310, Tư Mã Việt đưa quân về Hứa Xương, để Hoài đế ở Lạc Dương. Tháng 2 năm 311, Thạch Lặc đem quân tấn công Nhữ Nam. Nhữ Nam vương Tư Mã Hựu phải chạy về Kiến Nghiệp. Tháng 3 năm đó, Tấn Hoài đế phong Tuân Hi làm Đại tướng quân, ban chiếu kể tội trạng của Tư Mã Việt, lệnh cho các trấn đem quân thảo phạt. Tuân Hi bắt giết phe cánh của Việt. Cùng lúc đó Tư Mã Việt bị bệnh qua đời ở Hạng Thành. Tương Dương vương Tư Mã Phạm và Tư đồ Vương Diễn dẫn quân đưa thi thể Việt vào Đông Hải an táng, bị tướng của Lưu Thông là Thạch Lặc đuổi theo, truy bắt, giết chết mấy vạn quân. Tấn Hoài đế xuống chiếu biếm Tư Mã Việt làm Huyền vương.

Sau khi truy bắt linh cữu Tư Mã Việt, Thạch Lặc cho quân tấn công vào các trấn Khổ Huyền, Bình Thành[4].

Tuân Hi nhân lúc quân Hán Triệu đi đánh Tư Mã Việt, sai người mang xe đến Lạc Dương đón Hoài Đế thiên đô. Nhưng các đại thần tiếc gia tài nên lần lữa không đi. Sứ của Tuân Hi phải trở về. Mãi sau, liệu tình hình không thể ở được, Hoài Đế đành tự đi bộ với vài chục quan viên, ra ngoài thành Lạc Dương bị lưu dân chặn đường trấn lột hết đồ mang theo, buộc phải quay trở lại[5].

Thấy quân nhà Tấn rệu rã, tháng 6 năm 311, Thạch Lặc, Vương Di, Hồ Diên Yến đem quân tấn công Lạc Dương. Ngày 11 tháng 6, quân Hán Triệu phá được cửa Nam, kéo vào thành, giết 3 vạn quân dân nhà Tấn, bắt sống Hoài Đế và Dương Hoàng hậu (vợ Tấn Huệ Đế). Kinh thành Lạc Dương bị cướp bóc và tàn phá. Hoài đế bị đưa về Hán Triệu và bị giáng làm Cối Kê vương.

Khi Lạc Dương thất thủ, cháu Hoài Đế, con Ngô Hiếu vương là Tần Vương Tư Mã Nghiệp chạy về huyện Mật[6], gặp Thứ sử Dự Châu Diêm Đỉnh mộ được vài ngàn quân ở đó, bèn cùng hợp binh cố thủ. Tháng 9 năm 312, Tư Mã Nghiệp lên làm Thái tử.